گفتار نغز بزرگان

بر عيب  خو د  بينا  باش  و عيب  كسان  مگو

در جواب  تعجيل  منما  , نا پرسيده  مگوي ,  دل  را  بازيچه  ديو مساز

تا  به  محاسبه  خود  نپردازي  در  ديگران  شروع  مكن

اندك  خود  را  بهتر  از بسيار  ديگران   دان

دوستي  خد ا را  در  كم  آزاري  دان

سعادت  دنيا  و آخرت  را  د ر صحبت  دانا شناس

فخر  به  فقرا  مفروش  و با ايشان  محبت  كن

به  حكم  خد ا راضي  باش

كسي را به  سخن  رنجه مكن , مال  را  عاريت  دان

بدان  كه هزار دوست كم است و يك  دشمن  بسيار

از مردم  نو كيسه  وام  مخواه

مردم  را  در غيبت همان  گوي  ,  كه  به  روي  تواني  گفت

درويشان  را نا اميد  باز مگردان .

حاجت  برادران  مومن  را  كاري  بزرگ  بدان

نيكويي  خود  را  به  منت  بر  زبان  ميار

مردم  را  در  بدي  مدد مكن

وفا از جوانمرد  طلب  كه جوانمرد  چون  درياست  و بخيل  چون  جوي , در از دريا  جوي  نه  از جوي

دوستي او را شايد در وقت  خشم  بر تو  ببخشايد

در رعايت  دلها  بكوش

دوست  را  در  وقت  خشم  آزماي  و مصاحب  را در نيستي  تجربه  نماي

به هر كجا  كه  باشي  خدا را  حاضر  دان

هرگاه  به  نماز ايستادي   فكر  كن    آخرين   نما ز  تو  ا ست

چشم  طمع  از  جان  و  مال  و  ناموس  مردم  بردار  تا  همه  تو  را  دوست  بدارند

از عيبي  كه در توست  ديگران  را  ملامت مكن , طاعت  نكرده دعوي  كرامت مكن

كار تنها  نه  به  روزه  و  نماز است ,  كار  به شكستگي  و نياز است

نماز كردن زياد كار پيرزنان است , روزه داشتن  بي  صدق  صرفه جويي در نان است

حج رفتن تماشاي  جهان است , نان دادن  كار مردان است

با اينهمه افضل عبادات نماز است , خاصه وقتي كه به عجز و نياز است

هر كه  دانست  كه خالق  در حق  خلق  تقصير نكرد از بد پاك شد

و هر كه دانست كه قسام  قسمت  روزي  بد  نكرد  ازحسد  پاك  شد

سخن  جز  به  راستي  مگوي

صحبت  با خلق  دردي  است كه  درمانش  تنها يي  است

هر چند كه نفس  طالب  بقا ست  اما  بقا ي  جاويدان  در فنا است

زبانت را به  دشنام عادت  مده

به غم كسان شادي مكن , در جايگاه تهمت مرو

هر كه از ملامت  نترسد از او بگريز

سر خود را با زن مگو

دنبال  سرگرميها ي  ناروا  مثل  دود و مشروب  و از اين دست  مرو كه  زندگيت را به باد مي دهي

بيمار و نادان  و مست  را  پند  مده

شغل اگر چه خرد باشد  به  نا آزموده  مفرماي

دوستان  را از عيب  ايشان  آگاه  كن

از دوست به يك جور و  جفا كرانه مگير

چون  به  خانه ي  كسان  در آئي  چشم  را  صيانت  كن

مردم را به معامله بيازماي   آنگاه  دوستي  كن

مردم  را به  چرب  زباني  مفريب

با صاحبدلان  دولت مناكحت  مكن  كه  كم  آيي

بدان  را  طعنه  مزن

رعيت  بي اطاعت  را رعيت  مدان

در  جهانگردي  سلاح  و سخاوت  را  مدار  ساز

به  عيب  خود  بينا  باش  تا  به  جايي  بر سي

مشورت  با  دشمن  مكن  و  چون  كردي   از گفت  او  حذر  كن

خود  را  از  معتمدان  گردان  تا  همه  به تو اعتماد  كنند

به  زيارت  مردگان   و  زندگان  برو

راحت  را   از  رنج  طلب  , خلق  را  دوست  دار  و  مال  را  دشمن

در  آن  را  كوش  تا زنده شوي  و  دست  مي  جنبان  تا  كاهل  نشوي  و  روزي  از  خدا يتعالي  دان تا  كافر

نشوي

صحبت  با  خردمندان  دار

پاي  از گليم  خود  دراز  مكن

به  ظاهر هر  كسي  فريفته  مشو

از  نيكان  برادري  گير , از  معصيت  بگريز

چون  پيش  بزرگان  و  هنرمندان   بنشيني  همه  گوش  باش  و چون  سخن  گويند  تو  خاموش باش

سرمايه ي عمر را مغتنم  شمار

نادان  را  زنده  مدان

نفس  خود  را  مراد مده كه بسيار  خواهد

خود شناسي  را  سرمايه  بزرگ  دان  و  از  دشمن دوست  روي  حذر  كن

دشمنانت  اگر  چه  حقير  باشند  از  آنان  حذر  كن

از  دشمن  خانگي بسيار  بترس

با  نا  شناخته  سفر  مكن

امانت نگهدار تا  توا نگر شوي

نمام  و دروغگو  را  به  خود  را مده

گمان  مردما نرا   در حق  خود  خطا  مكن

در مهمات  ضعيف  راي  و سست همت  مبا ش

عهد  را در حالت  سخط  و غضب  نيكو  نگهدار

وقت  را  هيچ  بدل  مشناس

سود  هر دو جهان را خاموشي دان

مگو  حرفي كه عذر بايد خواستن

راست  گوي و عيب مجوي ;  راست  را به  دروغ مانند مگوي

نخست  انديشه  كن  آنگاه   بگوي

با  هيچ  بدي  همداستان   مباش

بلا را به  صدقه  و  دعا  دفع   كن

پيران  كار  ديده  را حرمت  بدار

از  آموختن  علم و پيشه عار  مدار

جرم  و  بهتان  بر كسي  منه  تا  انفعال  به  تو  باز  نگردد

با كسي چيزي  را  كه جواب آن  را  نتواني  شنيد  مگوي

بيهوده گويي را سر  همه ي  آفتها  بدان

دوستي  نمودن  دشمن  را  دوستي  مدان

كسي  را   كه  كارش   به  تو  بر آمد    مترسان

خلق  را  به  خير  خود  اميدوار  گردان

سخاوت  راست  كردن  وعده  را  دان

رضا  دادن به  مفاسد را  سر  همه معاصي  دان

نفاق  را بي  دانشي  دان

صحت  و عافيت  را  از  حقتعالي عطاي  بزرگ دان

نسيه  را  مال  مدان

دلير  بي  سلاح  را  نادان     ,دان

به  حقارت  در  هيچ  كس  منگر

دنيا  پرست  مباش  كه  دشمن  خدا  را  پرستيده  باشي

بر  طاعت  حريص  باش  و  بر  آن  تكيه  مكن

تن  را  در  درياي  آرزو  غرقه  مكن  تا  تواني  نياز خود  را بر  خلق  عرضه  مكن

بدانكه بهترين  كارها شناخت خداست  , خدا  را  نگه  دار تا  اوتو را  نگهدارد , عمر  را  در پرستش او

خرج  كن   كه   حساب  خرج  او  خواهد  خواست  نما ز و روزه و حج  و  زكات  بگذار  و حق  را

فراموش  مكن

صبور باش

در  هر كاري  ياري  از حق  طلب

در  نيكوكاري  ها  بهانه  جوي  مباش

منت  بردار و منت  منه , نا سپاس و بي  منت را  به خود  راه  مده

نان  همه كس  مخور  و  نان  بر  همه  كس  بده

بر  پيرزنان  اعتماد  مكن

وفا  از  مردم  اصلي  جو  كه  اصيل  هرگز  خطا نكند

با  مردم  فرومايه  منشين

بدترين  عيب    پر  گفتن  را  دان

بياموز و بياموزان

كم  گوي  و  كم  خور  و كم  بخواب

در  سختيها  صبر  پيشه  گير  ,  بر شكسته  و ريخته  افسوس  مخور

آنچه  در دست  داري  شادمان  مباش  و آنچه از دستت رفت  دريغ  مخور

از آ سمان سخن  را  بزرگتر  دان

عجل  را  در  هيچ  حالي  فراموش مكن

هر  هدفي  را  وقتي  به  آن  برسي  وسيله  مي شود  براي  هدفي  ديگر

كسي  را  به  خصومت  و  جنگ  وعده  مكن

از  فرمانبرداري  نفس  حذر  كن  , مال  را  فداي  تن  كن

دوست  را  به  تواضع  بنده  كن , دشمن  را  به  احسان و گذشت  دوست كن

بر  زاهد  جاهل  اعتماد  مكن

در  سخن  جواب  انديش  باش

كسي ر  به  افراط  مگوي  و مستاي , اگر چه زيان افتد

بنده ي حرص مباش , خفته ي غفلت مشو

از گناه لاف مزن

از داده ي خدا بخور  تا كم نشود

نفس را از براي  مال  پايمال  مكن

اگر  صلح بر مراد  برود  جنگ  مكن

در  سفر  خوي  از  آن خوشتر دار  كه  در حضر داشتي

خود  را  اسير شهوت  مساز

از  آن  سودي  كه  آخرش زيان  باشد  گرداگرد او  مگرد

براي  اندك  چيزي  خود  را بي قدر مكن